Rabu, 02 Agustus 2017

Tugas MK Sastra Daerah (Unsur Instrinsik Sastra Daerah Makassar)






SASTRA DAERAH








OLEH:

NAMA               : ZAENAL UNTUNG
STAMBUK       : A1D1 14 098
KELAS              : B






JURUSAN PENDIDIKAN BAHASA INDONESIA
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS HALU OLEO
KENDARI
2016




Soal :
1.      Berikan masing-masing satu contoh yang ada di daerah Anda!
a. Cerita Rakyat
b. Pantun
c. Mantra
d. Puisi
Analisis dengan menggunakan unsur-unsur intrinsik dan ekstrinsik!
Jawaban :
a). Cerita Rakyat Makassar
Lapong Darek-Darek Siagang Lapong Kura-Kura
Niak rua olok-olok riolo assahabak, iami antu pong Darek siagang pong Kura-kura. Na anjo ia rua tenamo kamma singaina, kere-kere mae simata siaganna.
Niakmo sekre wattu naccarik-carita ia rua ri birinna binangaya. Nasitujuang tonngi anjo wattua battui banjirik iareka akba lompoa, na tikring niakmamo batang unti ammanyuk, na anjo batang untia sumpaeng taenapa nalekba akrappo. Assamaturukni ia rua erok anggallei anjo batang untia na nampa nalamung. Na anjo pong Darek nallemi cappakna nasabak niakmo nacinik lekokna, naia tosseng pong Kura-kura batanna tosseng nalle.
Apaji napara ammoterekmo mange ri pammantanganna na nampa masing mange nalamuang untinna ri butta cocoka nipaklamungi unti. Na anjo sumpaleng massing lekbakna na lamung untinna sallo sikali nampa sibuntuluk pole, mingka passarikbattanganna ia rua kamma lekbakji biasa.
Niaki kira-kira rua bulang sallona na nampa sibuntuluk pole, namassing sikutaknang ri passalakna unti lekbaka nalamung. Akkutanammi pong Kura-kura ri pong Darek angkanaya, “Anggapami antu mae unti lekbaka nulamung, sarikbattang?” Nakanamo pong Darek, “Ai, tena harapang sarikbattang, pakrisiki atingku anciniki nasabak tenan aerok aklekok, tena naerok assuluk bombanna, matei sarikbattang.”
Nakana tommo pong Kura-kura, “Untingku sarikbattang, bajikmangkaji bakkak-bakkakna, kira-kira akbirimmi assuluk buana.”  Akkimburumi pong Darek ri pong Kura-kura allangereki caritanna i Kura-kura, nasabak akbirinnamo akbua untinna.
Lekbaki massing accarita kamma anjo, massing ammoterekmi mange ri tampakna ngaseng. Niakmo sekre allo nasigappa seng pole. Na anjo wattua akbua tommi untinna pong Kura-kura, siagang jai tommi tiknok i rate ri pokokna. Erok tommi nakanre untinna pong Kura-kura natena nakulle, nasabak tena nakulle natakbang, tena tong nakulle anngambik. Naia naciniknamo anjo sumpaleng untia tenamo kamma rannuna pong Darek, nasabak kasampatang bajikmonne annganre unti sannge bassorokku, untinna pong Kura-kura.
Ninyonyokmi sangge nyonyok pong Kura-kura sanggenna naambik anjo untinna pong Kura-kura. Na anjo sumpaleng pong Kura-kura tena narapiki nawa-nawanna angkanaya eroki nipakdongok-dongok ri pong Darek, nasabak napikkiriki angkanaya sahabakku tonji. Na anjo pong Kura-kura anngambiknama naik pong Darek ammantang tonji i rawa ammempo bajik-bajik antajangi nubuanginna naung unti ri pong Darek.
Naia toseng anjo, pong Darek battunamo naik ri rapponna untia, nallemi tassekre-tassekre kaminang bajika tiknokna nanampa tojeng, punna niak tukguruk ulina mami, tenamo assinna. Iaminjo pole kulik untia pilak ampakacinna-cinnai atinna pong Kura-kura. Apaji nappalak tommo pong Kura-kura ri sahabakna, mingka pong Darek tena napaduli pila annganre tojenji naik. Nasabak takliwaknamo bassorokna pong Darek annganre tojengnati, akjambammi pong Darek nabajik lekbak natabana naung pong Kura-kura ulunna, eroki naewa assibakji mallak tongi.
Apaji napakkulle-kulleimi pong Kura-kura naunga ri birinna binangaya ambissai ulunna. Lekbaki kamma anjo, battuang kana nabissai ulunna napassami sikayua naika aklokok ri biring kassika, na naallemo na naerang naik. Battui naik ri pokok untia napalolokmi naik sikuyua ri batang untia. Naanjo lapong sikuyu naasseng tongi angkanaya parallui anne nitulung pong Kura-kura nasabak takliwak-liwakmi panggaukanna pong Darek.
Na anjo sumpaleng pong Darek nalanngerekna niak akgarek-garese akkuknna ri pong Kura-kura angkanaya, “O sarikbattang, anngapa na niak kulanngerek aklolok-lolok marak-maraeng.” Appibalimi pong Kura-kura angkana, “Caccakji lari naik ammaklallaki ancinikko annganre attattai unti.”
Natena tong siapa sallona lappasakna bicaranna pong Kura-kura, tikring ammarrang lompo mami pong Darek i rate ri pokok untia, nasabak nisipiki butona ri anjo sikuyua. Nasanbak liwakna pakrisikna nasakring natenamo naukrangi lappasak pannakgalakna sanggenna tukguruk naung ri buttaya. Ri wattu tukguruknamo anjo pong Darek tenamo naingak sanggenna mate. Na anjo pong Kura-kura siagang lapong sikuyu massing ammoterek tommi mange ri pammantanganna. Matemi pong Darek natena kuburukna.
Kammaminjo caritana pong kura-kura siagang pong Darek matei pong Darek napakamma kabalalang.
Artinya:
Monyet dan Kura-Kura
Pada zaman dahulu kala ada dua ekor binatang bersahabat kental yaitu monyet dan kura-kura. Kedua binatang itu sangat akrab. Ke mana saja mereka pergi, selalu bersama-sama.
Pada suatu ketika kedua binatang itu duduk di tepi sungai yang kebetulan sedang banjir besar. Sementara merka berbincang-bincang, ada batang pisang yang hanyut terbawa banjir. Batang pisang itu belum pernah berbuah dan kelihatannya masih muda. Bersepakatlah mereka berdua mengambil batang pisang itu untuk ditanam. Si monyet menginginkan bagian di atas karena di lihat sudah banyak daunnya. Pikir si monyet tentu lekas berbuah. Kemudian kura-kura mengambil bagian yang di bawah. Setelah itu pulanglah mereka ke tempatnya masing-masing menanam batang pisangnya.
Sesudah  mereka menanam batang pisang agak lama baru mereka bertemu kembali, tetapi tali persahabatannya tetap seperti biasa. Kira-kira berselang 2 bulan kemudian baru mereka bertemu lagi.
Ketika itu bertanyalah kura-kura kepada sahabatnya, “bagaimana keadaan pisang yang kamu tanam tempo hari sahabat?”
Dijawab oleh si monyet, “pisang yang saya tanam itu, tidak mau keluar pucuknya, bahkan daun-daunnya tambah kering.”
Si kura-kura pun menceritakan keadaan pisangnya yang ditanamnya kira-kira dua bulan yang lalu. Ia menceritakan bahwa pisangnya itu tumbuh dengan subur dan tidak lama lagi pisang itu akan berbuah. Mendengar cerita si kura-kura itu, timbullah perasaan tidak senang, cemburu terhadap si kura-kura sahabatnya itu. Setelah mereka selesai berbincang-bincang tentang keadaan pisang mereka masing-masing, mereka pun kembali ke tempatnya.
Pada suatu ketika bertemulah mereka kembali. Kura-kura menyampaikan kepada si monyet bahwa pisangnya yang tempo hari diperbincangkan itu sekarang sudah berbuah dan sudah masak, tetapi ia belum menikmati hasilnya karena pohon pisang itu akan ditebangnya, ia tidak sanggup, mau dipanjatnya, ia pun tidak bisa.
Bergembiralah si monyet dalam hatinya, “Wah, ini kesempatan baik untuk makan pisang temanku si kura-kura sampai kenyang.”
Karena si monyet membujuk-bujuk si kura-kura, akhirnya ia pun berhasih, kemudian dipanjatlah pohon pisang itu. Si kura-kura dengan tenang menunggunya di bawah pohon. Ia sebenarnya tidak pernah memikirkan bahwa akan diperbodoh-bodohi oleh temannya sendiri yang selama ini dikenalnya baik, yaitu si monyet.
Ketika si monyet sampai di puncak pohon pisang itu, ia mengambil buah yang sudah masak kemudian dimakan sendiri. Kulitnya dilemparkan ke bawah, si kura-kura mendongkol karena tidak pernah diberikan barang sebiji pun. Si monyet makan terus di atas pohon. Karena terlalu kekenyangan akhirnya si monyet berak di atas pohon dan persis kena kepala si kura-kura. Bertambah jengkellah si kura-kura kepada sahabatnya si monyet.
Si kura-kura dengan susah payah turun ke sungai mencuci kepalanya. Di sungai ia minta tolong kepada seekor kepiting untuk menggigit kemaluan si monyet karena ia diperbodohkan. Si kepiting berpendapat bahwa memang kura-kura pantas ditolong dari perbuatan dan tingkah laku si monyet yang keterlaluan itu. Naiklah mereka ke darat bersama-sama. Sesampainya di dekat pohon pisang disuruhnya kepiting memanjat pohon pisang itu.
Si monyet bertanya kepada kura-kura, “Hai sahabat, mengapa ada yang saya dengar bunyi yang agak lain?”
Kura-kura menjawab, “itu cecak saja yang lari tertawa-tawa karena melihat kamu makan terberak-berak.”
Belum selesai si kura-kura berkata demikian, tiba-tiba berteriaklah si monyet, “Aduh, aduh, sakitnya kemaluanku digigit kepiting.”
Karena tidak tahan sakitnya akhirnya si monyet jatuh ke bawah. Ketika jatuh si monyet ia tidak sadarkan diri lagi dan matilah pada saat itu.
Kembalilah si kura-kura dan kepiting ke tempatnya masing-masing, dan mampuslah si monyet karena rakusnya.

1). Unsur Intrinsik
a. Tema
Tema cerita rakyat ini adalah keserakahan
b. Latar
di tepi sungai
siang hari
c. Tokoh dan Perwatakan
Monyet (Rakus. Serakah, Pelit)
Kura-kura (Cerdas)
Kepiting (Baik, Suka Menolong)
d. Alur
Alur dalam cerita ini menggunakan alur maju.
e. Amanat
Janganlah kita mengambil hak orang lain karna hukum alam masih berlaku.
2). Unsur Ekstrinsik
a. Nilai Moral
kekuatan bisa juga kalah dengan teknik atau strategi yang tepat.

b). Pantun Makassar
Enak rasanna rappo kadalle                (enak rasanya buah kedele)
Nibalu lammoro djai taralle                 (dijual murah banyak terbeli)
Soenggoe nona angerang dalle,          (sungguh nona membawa rezeki)
Harep battu  a’mole-mole.                  (harap datang berkali-kali)


1) Unsur Intrinsik
a). Tema
Tema pantun ini adalah rezeki
b). Tokoh
Nona
c). Amanat
kita akan disenangi orang lain apabila kita hargai mereka
c). Mantra Makassar
TEMPA TEMPA PA'LUNGANG 


Oo andi(nama yang di idamkan) maeko Tinro le'ba tannang pa'lungannu lebba ka'rang tappere'nu. tappere maradaninu pa'lungan gilingannu .Tinroko ri awan toaya appalungan ri kalongkonga angngapara batang laklakang lullung batang kawasa,singkamma tongi kawasaya katalakna nyawanu mae rinakke. Nakke passe nucini nabaji pakmaiknu nakke passe nu nawa nawa namaciknong nawa-nawannu jappo atinnu rukrusu bone lalangnu, punna nakke nanu boko ri pakmaek.(barakka) tasela- selami matannu (andi) inakke jhi nucini nu urang attinro, akgilingkko rikanan, inakke jhi rikanannu. Akgilingko ri kiri inakke jhi ri kirinnu.attinro tumingarakko inakke jhi rateannu ampicu-picui ulu susunnu, ampalari je'ne manninu. Barakka ilalang mintu erang-erang rappo didia angkayao boko lima ,angkattili boko kanuku, tallu bangngia janjinnu nanu erang kale barakka kum payakum.
Artinya :
Oo Andi pergilah tidur sudah ada bantal sudah ada tikar. tikar maradaninu bantal gulingmu. Tidur di awan tua berbantal di atas bersama batang laklakang (tanaman yang keriput) dengan batang kawwasa (tanaman yang gatal) seperti kawasaya gatalnya jiwamu kepadaku. Saya sakit kau lihat bagus kelakuannmu saya sakit kau ingat-ingat sejernih ingatanmu busuk hatimu dengan semua isi dalammu, kalau saya kau belakangi di kebaikan. (barakka) mulai mengantuk matamu (andi) hanya saya yan kau lihat menemanimu tidur, berguling kekanan, hanya saya dikananmu. Berguling kekiri hanya saya dikirimu. tidur biasa hanya saya diatasmu mempijit puting susumu, yang mengalirkan air manimu. Barakka didalam itu bawaan buah kuning mengambil tangan belakang, memetik belakang kuku, tiga malam janjimu kau bawa diri barakka kum payakum.
catatan yg dlm kurung di ganti dgn nama gadis yg kita sukai.
1). Unsur Intrinsik
a. Amanat
segala sesatu yang diinginkan dapat terwujud apabila dibarengi dengan niat yang besar, tekad yang kuat, dan yang utama usaha yang gigih.
d). Doangang / Puisi Makassar
Parampa' Nassu
Limbu'bu'jintu pa'mai'nu
Bombangjintu nassunu
Kulappa' na kuonjokang
Tamammoterang
Artinya:
Perasaanmu itu hanya debu
Marahmu hanya ombak
Akan kulipat dan kuinjak
Sampai tidak kembali
1.) Unsur Intrinsik
a.) Tema
     Nafsu
b).  Rasa
     Meyakinkan
c).  Nada
     Menjelaskan
d).  Amanat
     Tetap tegar dalam pendirian walau banyak yang menggoda

Tidak ada komentar:

Posting Komentar